Những chú ý về chế độ ăn cho bệnh nhân tăng huyết áp

Tăng huyết áp là một bệnh lý nguy hiểm có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm cho tim, não, mạch máu và nhiều các cơ quan trong cơ thể.

Tăng huyết áp cũng được coi là “kẻ giết người thầm lặng” vì triệu chứng bệnh của tăng huyết áp thường không rõ ràng. Người bệnh chỉ phát hiện ra khi bệnh đã có diễn biến nặng, khó điều trị nên tiên lượng kém. Vì thế với những bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh tăng huyết áp, ngoài việc tuân thủ theo đúng sự chỉ dẫn của các bác sĩ thì chế độ ăn khi bị tăng huyết áp cũng rất quan trọng. Bởi chế độ ăn có nhiều natri là nguyên nhân quan trọng gây bệnh tăng huyết áp. Một số nghiên cứu đã cho thấy, nếu chế độ ăn bệnh nhân tăng huyết áp được hạn chế natri, giàu canxi, kali và magie, không hút thuốc lá, uống rượu bia thì có thể cải thiện tình trạng huyết áp ổn định hiệu quả. Cụ thể mức độ ảnh hưởng của các yếu tố nguy cơ như sau:

• Hút thuốc lá: Đây chính là nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý tim mạch, vì thế không nên sử dụng thuốc lá. Đã có nghiên cứu chỉ ra chỉ số huyết áp có thể tăng đáng kể theo từng điếu thuốc mà người bệnh sử dụng. Theo đó, người hút thuốc sẽ không được bảo vệ khỏi nguy cơ tim mạch dù có dùng thuốc chống tăng huyết áp.
• Thừa cân béo phì: Nguyên nhân chính dẫn đến bệnh tăng huyết áp là do thừa cân béo phì. Thực tế, căn bệnh này có thể làm ảnh hưởng đến mức huyết áp từ nhỏ và là yếu tố nguy cơ gây tăng huyết áp.
• Yếu tố tâm lý và stress: Một lối sống không lành mạnh, thường xuyên bị stress cũng dẫn đến tình trạng huyết áp gia tăng và dễ dàng mắc một số bệnh tim mạch.

Ngoài ra, để tránh tình trạng huyết áp gia tăng, người bệnh nên hạn chế mang vác các đồ vật nặng, tập thể dục nhẹ nhàng và duy trì một chế độ ăn khi bị tăng huyết áp hợp lý.

Chế độ dinh dưỡng đóng một vai trò rất lớn để kiểm soát huyết áp. Do đó, ngoài việc dùng thuốc kiểm soát huyết áp hàng ngày thì chế độ ăn bệnh nhân tăng huyết áp cũng cần được chú trọng để sớm đưa huyết áp trở về mức bình thường.

Theo đó, bệnh nhân tăng huyết áp cần thực hiện các nguyên tắc chính của chế độ ăn “3 giảm”, “3 tăng” như sau:

• Chế độ giảm: Giảm lượng muối ăn vào; giảm chất béo; giảm uống rượu bia.
• Chế độ tăng: Tăng sử dụng thực phẩm giàu canxi; giàu kali và giàu các chất bảo vệ như các loại rau xanh, khoai củ, đậu đỗ và trái cây; xây dựng lối sống “1 tăng, 1 giảm và 1 bỏ” tăng vận động, giảm căng thẳng và bỏ thuốc lá.

Cụ thể, chế độ “3 giảm”, “3 tăng” như sau:

• Chế độ ăn giảm muối so với thực đơn hàng ngày, ước tính sử dụng dưới 6g/ngày.
• Hạn chế thực đơn có chứa nhiều calo, nhất là với những người thừa cân béo phì, những người có thể trạng cân nặng bình thường chỉ nên ở mức 35 – 40kcal/kg cân nặng.
• Cần giảm lipid trong khẩu phần hàng ngày, đặc biệt với những người có tiền sử xơ vữa động mạch chỉ nên duy trì ở mức 25 – 40g/ngày. Nên dùng lipid thực vật, ví dụ như loại dầu và các hạt có dầu.
• Giữ cân bằng lượng protein ở mức 60 – 70g/ngày, không nên ăn quá nhiều protein động vật.

• Lượng Glucid ước tính khoảng 300 – 350g/ngày, người mắc bệnh tăng huyết áp nên dùng các hạt ngũ cốc không xay xát kỹ, đồng thời hạn chế các loại đường và bánh kẹo. Tỷ lệ % năng lượng giữa các chất: protein: 12 – 15% năng lượng khẩu phần; lipid: 15 – 20% năng lượng khẩu phần; glucid: 65 – 70% năng lượng khẩu phần.

Ngoài ra, người mắc bệnh tăng huyết áp không nên hút thuốc lá vì chất độc nicotin làm co mạch ngoại vi. Nên ăn nhiều rau xanh và trái cây, đồng thời uống một lượng nước vừa phải, có thể đan xen uống chè sen, chè hoa hòe, nước râu ngô, nước rau luộc.

Là một căn bệnh nguy hiểm nên việc tăng huyết áp ăn gì và tăng huyết áp kiêng gì là thông tin được rất nhiều người quan tâm. Thông tin bệnh nhân tăng huyết áp nên ăn gì và kiêng gì như sau:

3.1 Thực phẩm người bệnh tăng huyết áp nên ăn

Một số thực phẩm người mắc bệnh tăng huyết áp nên ăn như sau:

• Tinh bột: Gạo tẻ, gạo nếp, các loại khoai và đậu đỗ, lạc, vừng.
• Các loại thịt: Nên ăn các loại ít có ít mỡ như thịt bò, thịt gà ta, thịt lợn nạc…
• Trứng: Nên ăn trứng gà vì chúng có ít lipid hơn trứng vịt.
• Sữa: Người mắc bệnh tăng huyết áp nên ăn các loại sữa tách béo, sữa đậu nành, sữa chua.
• Hải sản: Nên ăn cá, tôm, cua

Ngoài ra, trong chế độ ăn bệnh nhân tăng huyết áp không thể thiếu chất xơ, vitamin và chất khoáng. Vì thế bệnh nhân tăng huyết áp cần tăng cường ăn rau xanh và các loại trái cây, sinh tố để cung cấp đủ vitamin và chất khoáng cần thiết cho cơ thể.

Đặc biệt, các chất xơ trong rau quả còn có tác dụng loại bỏ những chất béo dư thừa, phòng chống bệnh xơ vữa động mạch và nhiều các căn bệnh khác.

Một số thực phẩm như rau diếp, cải xoăn, cải bó xôi, chuối chín, khoai tây… chứa hàm lượng kali cao giúp trung hòa và đào thải natri ra khỏi cơ thể, điều này có tác dụng hạ huyết áp. Người bệnh có thể ăn trực tiếp hoặc ép nước, làm sinh tố để thay đổi khẩu vị. Một số loại hoa quả tốt cho bệnh nhân tăng huyết áp như: cam, quýt, bưởi, bơ, đu đủ…

3.1. Bệnh nhân tăng huyết áp kiêng gì?

Để kiểm soát tốt lượng đường huyết, bệnh nhân tăng huyết áp nên hạn chế ăn thịt nhiều mỡ, nước xương thịt ninh và các loại cá béo. Đặc biệt nên hạn chế tối đa ăn các loại phủ tạng động vật như thận, tim, gan, lòng, dạ dày,… vì các chúng có nhiều cholesterol.

Ngoài ra, bệnh nhân cũng không nên uống nước chè đặc, cà phê, thuốc lào, thuốc lá và các thực phẩm cay nóng. Hạn chế ăn đồ muối, đường và các loại bánh kẹo.

Tuy rằng, tăng huyết áp không thể chữa khỏi hoàn toàn tuy nhiên việc sử dụng thuốc hàng ngày, có một lối sống lành mạnh, một chế độ dinh dưỡng khoa học hợp lý và tập thể dục đều đặn mỗi ngày có thể hạn chế được các biến chứng của tăng huyết áp gây ra.